کاخ صاحبقرانیه

صاحبقرانیه در باغ نیاوران قرار دارد. کاخ صاحبقرانیه به فرمان ناصرالدین شاه قاجار بنیان گردید و قصر و مکان تعیش او گردید.

در آن زمان ناصرالدین شاه فرمان داد تا برای اقامت ییلاقی خویش این کاخ را که در منطقه ی خوش و آب هوای تهران بود، بنا کنند و اینگونه بود که این کاخ در منطقه ی نیاوران تهران بعنوان یکی از ییلاق های ناصرالدین شاه ساخته شد و بعدا هم به محبوب ترین اقامتگاه ییلاقی وی مبدل شد. یکی از زیباترین قسمت های کاخ صاحبقرانیه، تالار آینه آن است که به نام تالار جهان نما هم شناخته می شود. تزئینات آینه کاری که در دیوارهای این کاخ بکار رفته، واقعا دیدنی است و از طرف دیگر بزرگی و عظمت این بخش از کاخ، مثال زدنی است. در قسمت های شمالی و جنوبی این تالار، پنجره هایی وجود دارد که از آنها میتوان کوه های شمیران تهران را دید. از این تالار معمولاً بعنوان جایی برای ضیافت ها و دیدارهای رسمی استفاده می شده است و البته که یکی از مهم ترین اتفاقات تاریخی در همین تالار رقم خورده است، اتفاقی به نام امضای فرمان مشروطیت که به وسیله مظفر الدین شاه انجام شد.

طبقه زیرین کاخ صاحبقرانیه حوضخانه نام دارد. حوضخانه به لحاظ معماری و تزئیناتی چون گچبری ها، ارسیهای فاخر و اثرهای موجود در آن، پس از تالار جهان نما از زیباترین بخشهای کاخ است. حوض، در وسط بنا قرار دارد و اطراف آن را مبلمان فراگرفته است. یک جار و چند تابلوی نقاشی، من جمله تابلوی حوضخانه صاحبقرانیه اثر کمال الملک در این فضا به چشم می خورد.

تغییرات کاخ صاحبقرانیه پس از انقراض حکومت قاجار:
بعد از انقراض حکومت قاجار، حکومت پهلوی روی کار آمد، و بعد از بازسازی کاخ، قرار شد عروسی محمد رضا شاه پهلوی و فوزیه هم در این کاخ صورت پذیرد. ولی آن سال، سرمایی شدید شد، و مراسم در جای دیگری برگزار گردید. بعد ها که فرح پهلوی روی کار آمد، اولین تغییرات اساسی را اعمال کرد، که مهم ترین آن خراب کردن اطراف حوضخانه بود.

به جای اتاق های اطراف حوضخانه مبلمانی گذاشتن ، و در آن مکان مراسمات غیر رسمی پهلوی را ترتیب می دادند. تا جای که دفتر کار رضا شاه در این کاخ قرار گرفت، و چه بسا تصمیمات جنگی هم در این کاخ بود چرا که شیشه ها ضد گلوله و ضد آلوستیک بودند. جنس درها و پنجره ها از چوب ارس، با شیشه های رنگی که زیبایی کاخ را دو چندان میکرد بود.

علت نامگذاری کاخ صاحبقرانیه:
در دوران ناصرالدین شاه، هر ۳۰ سال یک قرن به حساب می آمد و کاخ صاحبقرانیه بدین دلیل این نام را بخود دید که در سی و یکمین سال سلطنت ناصرالدین شاه تأسیس شد و ناصرالدین شاه به افتخار آنکه بیش از ۳۰ سال حکومت کرده بود بخود لقب صاحبقران و به این کاخ نام عمارت صاحبقرانیه را اطلاق نمود.

معماری کاخ صاحبقرانیه:
در خصوص معماری کاخ صاحبقرانیه باید بیان کرد« هنر نزد ایرانیان است و بس» که این کاخ را با نمایی سفیدرنگ، سقفی سبزرنگ با شیروانی در بین باغ نیاوران بناکرده اند و ماهیت بیرونی کاخ را به خوبی نمایان ساخته اند. درون کاخ الگوهایی از شیشه کاری های رنگارنگ، آیینه کاری و گچ بری های دیده می شود که هنر ایرانی را به خوبی آشکار می سازد.