حرف اول: نقش زنان در مدیریت اصلاح طلبانه

سهم زنان در مدیریت اجتماعی و سیاسی به عنوان یکی از شاخص های مهم توسعه فرهنگی و اجتماعی مطرح است. در ایران پیش از انقلاب، زنان که در ابتدای دهه ٤٠ واجد حق رای در انتخابات شده بودند، در دهه ٥٠ تا کسب کرسی وزارت هم پیش رفتند، اما بافت اجتماعی سنتی و مردسالار جامعه اجازه پیشرفت بیشتر را نداد. ‎نقش زنان در فرایند پیروزی انقلاب اسلامی بر کسی پوشیده نیست، اما حضور آنان در عرصه های مدیریت سیاسی و اجتماعی در دهه اول جمهوری اسلامی چندان چشمگیر نبود، هرچند بخشی از نیروهای سنتی و محافظه کار از ابتدا به حضور زنان در عرصه های مدیریت سیاسی و کلان روی خوش نشان ندادند ولی رویکرد راهبردی و گرایش مثبت امام راحل به مسئله حقوق اجتماعی و حضور زنان در نقش آفرینی کلان، مجال بروز و تسلط نگرش های تنگ نظرانه را در عرصه حکومت داری به میزان شایان توجهی محدود کرد. تاریخ جمهوری اسلامی نشان می دهد اگرچه در دو دهه نخست امکان و فرصت چندانی برای حضور زنان در عرصه های مدیریتی فراهم نشد اما با گسترش آموزش در سراسر کشور به مرور نسل جدیدی از زنان تحصیل کرده و مستعد شکل گرفت که با تلاش مستمر کوشیدند راه دشوار دسترسی به مدیریت را برای ارتقای زنان هموار کنند. با وقوع دوم خرداد و پیروزی نامزدی که بر حضور جوانان و زنان در چارچوب برنامه توسعه سیاسی تکیه و تاکید می کرد و انتصاب یک زن به سمت معاون رئیس جمهور و ریاست سازمان محیط زیست و تاسیس مرکز امور زنان و حضور رئیس آن در جلسات کابینه و انتصاب اولین فرماندار زن، راه برای پیشرفت زنان در پست های مدیریتی و سیاسی هموارتر شد. ‎در دولت محمود احمدی نژاد اگرچه جهت گیری دولت در عرصه های اجتماعی و اقتصادی به گونه ای بود که فضا را برای زنان هموار نمی کرد اما اقدامات نمادینی مانند بحث حضور زنان در ورزشگاه ها و انتخاب نخستین وزیر زن پس از انقلاب اسلامی، با وجود برخی مخالفت های جدی از سوی گروه های مختلف و نیروهای سیاسی، انجام گرفت که جای ستایش دارد. ‎در همه این سال ها و رفت وآمد دولت های مختلف یک چیز اما ثابت بود، عزم زنان برای استفاده از فرصت های اجتماعی موجود.
    ‎تداوم دودهه ای در افزایش تحصیلات دانشگاهی زنان، فرصت حضور در فعالیت های اجتماعی و مدنی را در جهت همبستگی و تلاش برای احقاق حقوق شان به آنان داد و از سوی دیگر سهم زنان در مدیریت های پایین و میانی جامعه را به میزان شایان توجهی افزایش داد. در نتیجه هنگامی که دولت روحانی در سال ٩٢ آغاز به کار کرد، از جهات مختلف هم زمان با افزایش تقاضا، فضا برای حضور زنان در عرصه های مدیریتی فراهم تر شده بود و رئیس جمهور هم با نگاهی مثبت و همدلانه با این موضوع همراه شد. ‎بنابراین از این منظر دولت روحانی تبدیل به نقطه عطفی شد که در آن زنان گام های مهمی را برای حضوری محسوس و پررنگ در مدیریت کلان برداشتند. ‎در گام نخست رئیس جمهور با انتصاب سه نفر از بانوان تحصیل کرده و با سابقه در جایگاه معاونت ریاست جمهوری، فضا را برای این راهبرد مهم هموار کرد.‎ با انتخاب یک سخنگوی زن از سوی وزیر امور خارجه که بعدها به عنوان نخستین سفیر زن هم معرفی شد و نیز انتخاب فرمانداران، بخشداران و معاونان استاندار زن، گام های بلندی در این مسیر برداشته شد.‎ وزیر نفت با انتخاب یک زن به عنوان معاون خود و مدیرعامل شرکت ملی پتروشیمی و وزیر راه وشهرسازی در یک اقدام بسیار مترقی ریاست شرکت هواپیمایی ملی ایران «هما» را که تا پیش از این به نظر می رسید پست و مسئولیتی مردانه باشد به یکی از زنان تحصیل کرده و مدیر این حوزه سپرد، باعث شدند تا این تصور که زنان حداکثر باید در حوزه هایی مانند آموزش و بهداشت فعالیت کنند، شکسته شود. ‎اقدام تحسین بر انگیز وزیر راه وشهرسازی در این عرصه علاوه بر یک اقدام موثر در حوزه وزارتی خود، می تواند نویدی بر حضور پررنگ تر زنان در دولت دوازدهم باشد و علی القاعده حضور و تداوم وزیرانی مانند زنگنه و آخوندی، تسهیلگر چنین مسیری خواهد بود. ‎مسائل و حقوق زنان البته به تنهایی محصور در موضوع مدیریت کلان نیست. بازار کار ایران همچنان وجه غالب مردانه دارد و نرخ مشارکت اقتصادی زنان در ایران حتی نسبت به کشورهای منطقه پایین است که انتظار می رود دولت با اصلاحات جدی در این حوزه گام های موثرتری بردارد. ‎نکته شایان توجه استقبال جامعه و رای دهندگان از چنین روندی است که نتایج آن را در دو انتخابات مجلس شورای اسلامی و نیز شورای شهر می بینیم، چنان که تعداد بانوان نماینده مجلس در این دوره دوبرابر دوره پیشین شده و در شورای کلان شهرها نیز از رشد درخورتوجهی برخوردار بوده است. حضور یکی از بانوان سرشناس اصلاح طلب در فهرست هفت گانه نامزدهای شهرداری تهران را باید در چارچوب نگاه راهبردی اصلاح طلبان به ارتقای جایگاه زنان در مدیریت کلان ارزیابی کرد. ‎باید تاکید کنم که مدیریت اصلاح طلبانه شهر تهران در دوره پنجم حتما در تحقق این مسیر و حضور موثرتر بانوان شایسته و تحصیل کرده این سرزمین در مدیریت شهری گام های بلندتری بر می دارد. اینک که در آستانه تشکیل دولت هستیم، انتظار فعالان عرصه سیاست و نخبگان جامعه از حسن روحانی توجه به این امر مهم و تداوم افزایش حضور بانوان فرهیخته و توانمند در دولت آینده.