قبرستان رنگی، جاذبه گردشگری رومانی
این گورستان معروف ترین قبرستان رومانی است و چه بسا از مشهورترین گورستان های اروپا نیز باشد، اما جالب اینجاست که دلیل این شهرت و آوازه وجود جسد فرد معروفی نیست و توریست ها برای زیارت مشاهیر به این قبرستان نمی روند. همه ی کسانی که در این مکان دفن شده اند از انسان های عادی و معمولی هستند که در طول زندگی جز اطرافیانشان هیچ کس آن ها را نمی شناخت.
در ابتدای ورود به این مکان کاملا احساس می کنید که اینجا با همه ی قبرستان هایی که تا به حال دیده اید فرق دارد. سنگ قبرها رنگارنگ هستند، همه ی حضار با هیجان و دقت در حال مطالعه و نگاه کردن به سنگ قبر ها و لوح های آن ها هستند. بر فراز هر گور لوحی مزین به کاشی کاری های جذاب به چشم می خورد. هر لوح بیان گر صحنه هایی از زندگی فردی است که در آن جا به خاک سپرده شده، این لوح ها را می توان به سه بخش نقاشی، داستانی و زینتی تقسیم کرد. آن ها دارای نقاشی هایی از جنس کاشی هستند که موضوعاتی مثل چگونگی مرگ متوفی، شغل وی و مهم ترین علایق او در زندگی را با زبانی ساده به تصویر کشیده اند برای مثال کسی که با اتومبیل تصادف کرده نقاشی تصادف بالای قبر آن کشیده اند و یا کودک را با چهره ی معصومانه اش به تصویر در آورده اند که نشان دهنده ی سن کم او برای مرگ است.
نوع تصاویری که در این قبرستان می بینید سبکی خودمانی دارد، مثلا بعضی تصاویر نشان دهنده ی متوفی در حین نان پختن، آشپزی، ماشین سواری و... هستند که اطلاعات خوبی را از سبک زندگی مردمان رومانی به بینندگان می دهند.
قسمت بعدی که زیر نقاشی ها وجود دارد داستان کوتاهی از زندگی متوفی است، حرف دل او، مهم ترین کارهایش، علایق و هر آنچه وی دوست داشته روی قبرش نوشته شود را در این قسمت مشاهده می کنید. دور تا دور این لوح ها با تکه های کاشی و رنگ های لعاب دار زیباسازی شده اند و همین موضوع قبرستان را جذاب و دیدنی کرده است. بازدیدکنندگان می توانند تنها با یک نگاه متوجه شوند که کسی که اینجا خاک شده چه ویژگی هایی داشته است.
این قبرستان در شهرستان مارامورس (Maramureş) واقع شده که اکثر ساکنانش مردمان محلی هستند بنابراین توقع بازدید از مکانی مدرن و امروزی نداشته باشید بلکه اینجا مرگ با هنرمندی خارق العاده ای به معرض نمایش در آمده و اصلا موضوعی ترسناک به نظر نمی رسد، هرچه هست آداب و رسوم و اعتقادات خاص مردمان این دیار است.
پیش از ورود خوب است بدانید که در قسمت ورودی این قبرستان علامتی وجود دارد که در تصویر زیر آن را مشاهده می کنید، این علامت را برای دور کردن افکار و عقاید شوم ساخته اند زیرا ورود همه ی افراد از همه ی ادیان به این قبرستان آزاد است و مانعی وجود ندارد و مسئولین این قبرستان نمی خواهند عقاید بد به این گورستان راه یابد و این علامت را به صورت نمادین ساخته اند.
آشنایی با بنیان گذار قبرستان
نام گورستان مری با نام استن ایون پاتراس (Stan Ioan Pătraş) در هم آمیخته است. او اولین فردی بود که ایده ی قبرهای رنگین و لوح های دیدنی روی آن را در این مکان پیاده سازی کرد. او که فردی هنرمند و با ذوق بود در سال ۱۹۳۵ میلادی یک قبر را شبیه به قبرهای امروزی این گورستان، با لوح کاشی کاری شده و صلیب های زیبا تزیین کرد و روی آن حدود ۱۱ خط درباره ی متوفی نوشت، شغل او حکاکی روی چوب بود و از روی علاقه این کار را انجام داده بود. در حقیقت شروع ماجرا از این قرار بود که پس از تشییع جنازه ی یکی از روستایی ها، نزدیکان متوفی گرد هم جمع شده و شروع به تعریف خاطراتی درباره ی متوفی کردند. استن کمی بعد از زمان تشییع جنازه در ذهنش داستان را مرور می کرد و در همان حال خاطرات را روی چوب بلوط می نوشت و پس از اتمام کار همین چند خط خاطره را روی قبر قرار داد، کاری که در دنیا کسی انجام نداده بود.
به مرور زمان افرادی که برای دیدار عزیزانشان به قبرستان مری می آمدند قبر دست ساز استن را می دیدند و از آن می خواستند تا برای آن ها هم چنین قبرهایی بسازد. این هنرمند با سلیقه هم به همان شکل قبرهای دیگر را زیباسازی کرد تا این که در سال ۱۹۶۰ حدودا ۸۰۰ قبر به همین صورت، رنگین و دیدنی در قبرستان مری به وجود آمده بودند و این کار به نوعی رسم در قبرستان تبدیل شد.
او اعتقاد داشت که مرگ می تواند دلیلی برای شادی باشد و اصلا چه کسی گفته که دنیای پس از مرگ غمناک یا ترسناک است، شاید همه چیز خوب باشد و مرگ اتفاقی شادی آور و نوعی شانس ملاقات خدا به حساب آید.
پس از مرگ استن در سال ۱۹۷۷ میلادی شاگردش که (Dumitru Pop Tincu) نام داشت کار او را ادامه داد. قبر این هنرمند شهیر نیز در همین قبرستان به خاک سپرده شده و بر روی لوحش چنین عباراتی نوشته اند:
Since I was a little boy
I was known as Stan Ion Pătraş
Listen to me, fellows
There are no lies in what I am going to say
All along my life
I meant no harm to anyone
But did good as much as I could
To anyone who asked
Oh, my poor World
Because It was hard living in it
مضمون نوشته ی روی قبر استن:
از وقتی من یک پسر بچه بودم مرا با نام استن صدا می کردند. دوستان من به من گوش کنید: هیچ دروغی نیست که ارزش گفتن داشته باشد. من در طول زندگیم هیچ وقت نخواستم به کسی آسیب برسانم و هر چه از دستم بر می آمد برای کسانی که از من تقاضا داشتند انجام دادم. ای جهان فقیر من! چون زندگی در آن سخت بود.
قبرهای گورستان مری از زاویه ای نزدیک
همانطور که تا اینجا متوجه شدید در این گورستان خبری از غم و اندوه نیست و همه چیز رنگارنگ و زیباست انگار همه ی مردگان این قبرستان به بهشت رفته اند. اما اگر کمی با دقت تر به سنگ های قبر نگاه کنید متوجه می شوید که خیلی از این لوح ها اطلاعات چندان خوشایندی هم ندارند؛ مثلا متوفی مشهور به نوشیدن الکل یا مصرف مواد مخدر بوده یا به بدترین شکل ممکن به قتل رسیده و روی قبرش هم تصاویری حول و حوش همین قضایا قرار داده اند که از نظر افراد زیادی کار درستی نیست و باعث رنجش خاطر اقوام او می شود.
نوشته های این قبرستان هم از این موضوع مستثنی نیستند، خیلی از نوشته ها لحنی شوخ دارند و یا چیزی را مسخره کرده اند یا به اقوام نزدیکشان با لحن همیشگی صحبت کرده اند که می توانند به راحتی قلب خواننده ها را بشکند. اما افراد دیگری این کار را پسندیده می دانند زیرا عقیده دارند مرگ یک واقعیت انکار ناپذیر است و این قبرها هم زندگی واقعی و هر آنچه واقعا اتفاق افتاده را روایت می کنند و نباید از چنین موضوعاتی فرار کرد.
بیشتر قبور این مکان پر از شعر، امید، تجربیات زندگی هستند و مانند مقبره ای باشکوه و زیبا داستان های زندگی هر فرد را روایت می کنند. حتی صلیب ها هم اینجا رنگ غم و غصه ندارند و از آن ها بیشتر برای تزیین و رنگ و بوی مسیحیت دادن به این قبرستان استفاده می شود.
در آخر این که توجه داشته باشید که نوشته های روی قبرهای این قبرستان به زبان رومانیایی هستند و برای این که متوجه عمق سخنان متوفی شوید حتما نیاز به یک مترجم خبره خواهید داشت.
