نگاهی به عملکرد مطبوعات ایران در سال 95

در بازبینی و مروری بر وضعیت مطبوعات ایران در سال 95، چند نکته را از چند منظر می توان بررسی کرد.
    مطبوعات ما کم و بیش با مشکلات و معضلات مزمن و ادامه دار خود دست به گریبان است. اتفاقاتی از قبیل مشکلات مالی و معیشتی بخصوص در تامین حقوق و خواسته های روزنامه نگاران، تامین استقلال و امنیت شغلی شان و نیز دست و پنجه نرم کردن با محدودیت هایی که گاه در زمینه بیان حقایق و اطلاعات وجود دارد. در عین حال رقابت میان خود مطبوعات هم همچنان باقی است و نیز بحث های مدیریتی هم گاه گریبان این جراید را می گیرد. این اتفاقات در سال 95 هم حل نشده است و به نظر می رسد برطرف سازی شان به اقدامی اساسی تر نیازمند است.
    مطبوعات ما سال بسیار پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشت. ما در این سال شاهد اخبار، اطلاعات و رویدادهایی بودیم که مطبوعات را بیشتر از سال های گذشته در منظر افکار عمومی قرار دادند و انتظارات مردم از عملکرد آنها در قبال برآوردن این انتظارات هم محک خورد. اخباری از قبیل افشای فیش های حقوقی و واگذاری املاک نجومی، درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی، حادثه پلاسکو و سیل در سیستان و بلوچستان جزو مهم ترین مواردی هستند که اکنون به خاطرم می آیند و همه در همین امسال رخ دادند و تیتر یک مطبوعات کشور شدند. هر کدام از این اتفاقات به هر حال چالش هایی را پیش روی رسانه ها قرار دادند و فرصتی ایجاد کردند تا مطبوعات کاغذی به نوعی عقب ماندگی های خود را نسبت به وقایع جامعه جبران کنند و دوباره در چشم مخاطبانشان جایگاه و اعتباری بیابند. به نظرم مطبوعات واقعا توانستند تا حدی موفق باشند و هرچند به لحاظ سرعت اطلاع رسانی خیلی نتوانستند با رادیو، تلویزیون، خبرگزاری ها و فضاهای مجازی رقابت کنند، باز به جهت مستند بودن و ماندگاری و امکان داوری و قضاوتی که برای خوانندگانشان فراهم می کردند، اهمیتی خاص یافتند و در مجموع می شود گفت که امسال بویژه در حوزه های سیاسی، موفق تر از سال های پیش عمل کردند.

   نکته دیگری که در زمینه عملکرد مطبوعات می توان ذکر کرد، این است که به رغم تمام نقدهای منفی ای که داریم و محدودیت هایی که گاه گریبان کارمان را می گیرند، مطبوعات در سال 95 در قیاس با تمام مطبوعات سال های قبل آزادانه تر عمل کرده اند، یعنی مسائل مهم و مطرحی را منتشر کردند، به دنبال پیگیری وقایع بودند، نقد کردند و می شود گفت با این اتفاقات، مرزهای آزادیشان تا حدی ارتقا پیدا کرد و حتی تفاوت بین رسانه ها را هم در پرداختن به واقعیات برجسته تر کرد. البته این به آن معنا نیست که همه مطبوعات به طور یکسان و به یک اندازه سهیم عمل کردند، اما در مجموع می خواهم بگویم این جراید به سراغ حوزه های تازه تری رفتند و بویژه در حوزه روزنامه نگاری تحقیقی اتفاقاتی را رقم زدند که مدت ها بود سراغی از آنها نداشتیم؛ اتفاقی که مدیون رقابت و تعامل با فضای اجتماعی است.

 به عنوان کلام آخر، آرزو و پیش بینی ام برای سال آینده مطبوعات ایران این است که رسانه ها کماکان به عنوان رکن اساسی آزادی بیان و توسعه فرهنگی و اجتماعی، اهمیت و جایگاه خود را حفظ کنند، حقوق و آزادی های رسانه ها بیشتر از قبل مورد توجه قرار بگیرد و در کنار این عوامل، طبیعی است انتظار ارتقای مسئولیت اجتماعی را هم از رسانه ها داشته باشیم و نیز معیشت روزنامه نگاران بیشتر از قبل مورد توجه قرار بگیرد و در صحت و سلامت باشند.
   

 نویسنده: دکتر محمدمهدی فرقانی